“Ik kreeg al snel een gevoel dat dit niet pluis was en dat ik ter plaatse moest gaan”

“Ik heb binnen de VRU twee functies. Ik ben manager van het Bedrijfsbureau binnen de directie Bedrijf Preparatie Brandweer en daarnaast heb ik een piket als Officier van Dienst Geneeskundig (OvDG). Ik coördineer tijdens een incident de geneeskundige hulpverlening in de meest brede zin van het woord. Zo heb ik tijdens een incident twee taken: zorgen dat direct medische hulp wordt verleend en de zorg voor de omgeving, bijvoorbeeld bij de verwerking van een ingrijpende gebeurtenis.

Ik doe dit werk nu ruim tien jaar en heb al veel incidenten meegemaakt. Daar zaten grote incidenten bij, met grootschalige brandweer- en hulpverleningsinzetten, maar gek genoeg is een relatief ‘klein’ incident mij het meest bijgebleven. Dat was een incident in 2019, waarbij er op de meldkamer een melding binnenkwam van een echtpaar, aan boord van een schip in Nieuwegein, dat zich niet lekker voelde.

Vaak krijgen we van de Meldkamer Ambulancezorg het verzoek om naar het incident toe te gaan, maar in dit geval werd ik vooralsnog alleen geïnformeerd. De meldkamer weet ook niet altijd precies wat er gaande is. Feit was dat het echtpaar op dit schip zich al dagen niet goed voelde. En dat ook hun hond aan boord klachten had. Maar het was onduidelijk wat er precies aan de hand was, of zij in contact waren geweest met een gevaarlijke stof en zo ja, welke dan. Al snel kreeg ik bij dit incident, met de informatie die we hadden, een gevoel in mijn buik van ‘dit is niet oké, hier is iets niet pluis, je moet ter plaatse gaan’. Bij het schip werd snel duidelijk dat het echtpaar er slechter aan toe was dan gedacht en dat meer hulp moest worden ingeschakeld. Er is gelijk groots opgeschaald: brandweer, politie en ambulance kwamen snel ter plaatse.

De omstandigheden rond het incident waren slecht. Het was winter, koud en de loopbrug naar het schip lag vol ijzel. Ook lag het schip diep ten opzichte van de loopbrug. Het was daardoor moeilijk om zomaar even het schip te betreden en een reddingsactie te starten. Daarop is het hoogtereddingsteam van de brandweer ingeschakeld, om snel en veilig bij de slachtoffers te komen. Dit team is gespecialiseerd in reddingsoperaties in moeilijke omstandigheden, bijvoorbeeld op grote hoogtes. Zij konden het echtpaar in samenwerking met de collega’s van de ambulance in veiligheid brengen.

Het stel heeft het gelukkig overleefd, maar het was uiteindelijk kantje boord. Nadat we ze van boord hadden gehaald ging het slechter en slechter met ze. Ik ben nog een paar keer bij ze op bezoek geweest. Ze hebben eerst op de IC van het Sint Antonius ziekenhuis gelegen en zijn later overgeplaatst naar UMCU, waar ze aan de hartlongmachine hebben gelegen. En het was lange tijd onbekend om wat voor stof het precies ging. Meerdere organisaties, waaronder de Milieu Ongevallen Dienst van het RIVM, moesten ervoor aan te pas komen. Uiteindelijk wist het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum in samenspraak met de Geneeskundig Adviseur Gevaarlijke Stoffen van de GGDrU vast te stellen dat het om Fosfine ging.

Fosfine wordt in de vorm van pillen toegevoegd aan het ruim van het schip om de lading te ontsmetten. Zo komt er geen ongedierte bij. In dit geval is gewoon veel te veel Fosfine aan de lading toegevoegd. Bloedlink, want contact met een te hoge concentratie kan levensbedreigend zijn. Ook ambulancepersoneel had klachten na kort aan boord te zijn geweest. De twee slachtoffers zijn dagen in contact geweest met de stof, ze hebben dus écht geluk gehad.

Ik heb gelukkig vernomen dat het stel het inmiddels weer goed maakt en dat ze ook weer varen. Maar dit incident maakte wel indruk op mij. Hoe iets ogenschijnlijks kleins met veel onduidelijkheden, kan uitgroeien naar een acuut en levensgevaarlijk incident. Een incident met Fosfine was in 2019 nieuw voor ons. Nu kunnen we door de lessen die we hebben geleerd eerder en sneller optreden. Het heeft mij ook echt weer doen beseffen hoe belangrijk het is om eerst goed na te denken en een situatie met elkaar te analyseren, voordat je handelt. Wij brandweermensen en hulpverleners zijn geneigd direct te handelen en te hulp te schieten, maar soms vraagt de situatie om wat anders.

Hier hadden we te maken met allerlei gevaarlijke factoren. De kou, de ijzel, de positie op een dijk aan het water, het hoogteverschil, een onbekende gevaarlijke stof. En neem je die stof mee het schip af naar het ziekenhuis als je het echtpaar redt? Al deze punten hebben we eerst goed met elkaar besproken en geanalyseerd. Met specialisten binnen de brandweer en de GGDrU op het gebied van gevaarlijke stoffen, het ambulancepersoneel, de politie en collega’s van de brandweer. Door eerst met elkaar een goed beeld te krijgen van de situatie, door scherp te hebben welke gevaren er zijn, hebben we de juiste keuzes kunnen maken. Die les, hoewel hij vanzelfsprekend lijkt, werd daar weer eens geleerd: eerst denken, dan pas doen!"