Geestelijk verzorger bij de VRU Leon Bal: “Onze organisatie heeft aandacht voor de mens achter de taak”

Veiligheidsregio Utrecht heeft een primeur: Voor het eerst is er bij een veiligheidsregio een geestelijk verzorger aangesteld. Dominee Leon Bal (47) gaat medewerkers van de VRU ondersteunen wanneer zij tegen knelpunten aanlopen in hun werk. Leon bekleedt een nieuwe functie, onbekend is echter allerminst met de organisatie: hij is al ruim 15 jaar brandweervrijwilliger in onze regio.

Leon: “Ik ben kortgeleden verhuisd naar Veenendaal, maar voor die tijd was ik vrijwilliger in de Meern. Daar bood ik ook natuurlijk een luisterend oor aan collega’s wanneer zij daar behoefte aan hadden. Nu ben ik er voor de hele regio. En kun je fulltime bij mij terecht. Al was dat eigenlijk voorheen ook al zo.

Dominee en brandweerman: beiden een roeping

Ik was dominee voordat ik vrijwilliger werd, maar ik denk dat het eigenlijk allebei wel een roeping is. Dat je in jezelf voelt “dit raakt aan iets dat bijna heilig is”. Ik word ertoe getrokken. Maar dat hulpverlenings-gen, dat is typerend voor alle brandweercollega’s die ik ken. Als er hulp nodig is dan zijn we er. Niet alleen binnen het brandweerwerk, maar ook bijvoorbeeld wanneer we meewerken aan een Opkikkerdag voor een ziek kind. Daarin herken je elkaar, dat maakt familie. Naast alle plezier en grappen, dat je samen je inzet voor anderen. Dat verbindt.

Het hervinden van je diepste motieven

Wanneer je werkt binnen een crisisorganisatie of een geüniformeerd beroep kan het lastig zijn om met anderen te praten. Sommigen praten zelfs niet met de eigen partner. Je maakt dingen mee die voor een buitenstaander moeilijk te begrijpen zijn. Daarom is het zo belangrijk dat deze functie vervult wordt door iemand uit de organisatie, die snapt waar mensen mee te maken krijgen.

Geestelijke verzorging is niet alleen voor mensen met een christelijke achtergrond. Iedereen heeft drijfveren die ervoor zorgen dat je overeind blijft en na een impactvolle gebeurtenis weer op terugveert. Maar soms weet je niet meer waarvoor je het doet. Dan moet je terug naar je diepste motieven. Geestelijke verzorging gaat over het terugbrengen naar die bronnen van kracht. Voor sommige mensen is dat religie, voor andere is dat familie. In mijn vak probeer ik een reisgenoot en gids te zijn om dat spoor weer terug te vinden. Het gaat om luisteren zonder oordeel en het bieden van een veilige ruimte.

Een aanvulling op opvang en nazorg

Mensen kunnen cynisch worden, het idee hebben dat we niet met de juisten dingen bezig zijn. Of krijgen te maken met geweld tegen hulpverleners. Daardoor krijg je afstand tot het werk wat je doet.  Hoe zorg je ervoor dat mensen die iets heftigs  meemaken de volgende dag toch weer gezond op de auto stappen? Geestelijke verzorging kan daarbij helpen. Er is geen wachtlijst, geen intake en er zijn geen kosten aan verbonden. Het is heel laagdrempelig en ik kan ook bij mensen thuis langskomen als daar behoefte aan is. Ik ben ook lid van het Collegiaal Opvang Team (COT) en het regionaal Team Opvang en Nazorg. Die teams vangen collega’s op na een schokkende gebeurtenis en verwijzen door naar specialisten wanneer nodig. Maar levensbeschouwelijke thema’s komen in die gesprekken minder aan de orde. Vragen als ‘wat is je drijfveer en wat betekent dat voor jou als persoon en voor de manier waarop je nu verdergaat?’ worden wel vanuit geestelijke verzorging gesteld. Dat gaat veel dieper. Eigenlijk is het een soort tweedelijns zorg. Ik ben ervan overtuigd dat geestelijke verzorging daarmee een aanvulling is op de bestaande opvang en nazorg.

Van nazorg naar preventie

Geestelijke verzorging gaat echter niet alleen over nazorg, maar juist ook preventie. We willen een omslag maken, van nazorg naar zorgen dat mensen niet omvallen. Het gaat dan over veerkracht en weerbaarheid. Ik ga ook voorlichting geven. Ik start daarmee bij de manschapsopleiding op oefenavonden en met workshops, zodat mensen ook weten: er is aandacht voor de ziel in onze organisatie, voor de mens achter de taak.”